Wapń jest niezbędnym składnikiem szkieletu i pełni ważne funkcje m.in. w skurczach mięśni, krzepnięciu krwi, aktywności enzymów, układzie nerwowym i uwalnianiu hormonów. Wiele różnych zaburzeń metabolicznych wpływa na metabolizm wapnia i może prowadzić do jego zbyt wysokiego lub zbyt niskiego poziomu w organizmie.
ZAGROŻENIE HIPOKALCEMIĄ
Najczęstszym zaburzeniem metabolizmu wapnia u psów jest hipokalcemia poporodowa (niedobór wapnia), zwana inaczej tężyczką poporodową, rzucawką lub tężyczką laktacyjną. Jest to stan zagrażający życiu, objawiający się od 2 do 3 tygodni po urodzeniu szczeniąt, gdy gruczoły sutkowe wytwarzają największą ilość mleka. Najczęściej dotyka psów małych ras z dużymi miotami, choć hipokalcemia poporodowa może występować u każdej rasy psów, z dowolnym rozmiarem miotu i w dowolnym czasie w okresie laktacji. Hipokalcemia najprawdopodobniej wynika z utraty wapnia w mleku i zbyt małej zawartości wapnia w diecie.
OBJAWY TĘŻYCZKI U PSA
Wczesnymi objawami klinicznymi jest dyszenie i niepokój. Mogą również wystąpić drgawki, tiki, skurcze mięśni, sztywność i brak koordynacji. Pies może stać się zdezorientowany, nadwrażliwy i agresywny, a także skomleć i ślinić się. Mogą wystąpić ciężkie drżenia, powtarzające się i przedłużone skurcze mięśni, przyspieszone bicie serca, gorączka, napady padaczkowe, a nawet śpiączka. Zwykle pies dotknięty tężyczką wydaje się zdrowy, a jego szczenięta dobrze się rozwijają. Niekiedy objawy kliniczne hipokalcemii mogą pojawić się już przed lub w trakcie porodu. Choroba ta może wtedy przyczyniać się do nieskutecznych skurczów i powolnego porodu, bez powodowania innych objawów klinicznych.
Wstępna diagnoza tężyczki opiera się na historii zdrowia psa, badaniu fizykalnym, objawach klinicznych i odpowiedzi na leczenie. W celu określenia poziomu wapnia należy wykonać odpowiednie badania, które potwierdzą diagnozę. U psów ze stwierdzoną hipokalcemią konieczne jest natychmiastowe leczenie weterynaryjne, dlatego najszybciej będzie zbadać krew. Najlepiej jednak działać profilaktycznie i już przed lub w czasie ciąży zbadać u psa poziom wapnia. Tutaj najlepiej sprawdzi się badanie mineralnego składu sierści.
PRZEWAGA BADANIA SIERŚCI W PRZECIWDZIAŁANIU HIPOKALCEMII
Sierść w przeciwieństwie do krwi czy moczu, gromadzi informacje na temat zmian zachodzących w gospodarce mineralnej całego organizmu, dając tym samym faktyczny i dokładniejszy obraz nadmiarów i niedoborów odżywczych oraz obciążeń toksycznych, niż płyny ustrojowe.
Badanie krwi nie przedstawia stanu równowagi mineralnej w tak dokładny sposób, ponieważ jej skład jest regulowany kosztem innych tkanek i narządów (takich jak sierść), poprzez pobieranie z nich brakujących lub „przesunięcie” do nich występujących w nadmiarze substancji odżywczych. Właśnie dlatego, badanie sierści dokładnie obrazuje faktyczny stan odżywienia zwierzęcego organizmu.
SPOSOBY LECZENIA
Leczenie weterynaryjne hipokalcemii polega na dożylnym podawaniu roztworów wapnia, co powoduje zazwyczaj szybką poprawę w ciągu 15 minut. Szczeniąt nie powinno się karmić przez 12 do 24 godzin. W tym okresie powinny być karmione substytutem mleka lub inną odpowiednią dietą. Jeśli są wystarczająco dojrzałe, należy je odstawić od piersi. Po ostrym kryzysie suplementy wapnia podawane są do końca laktacji. W celu zwiększenia wchłaniania wapnia z jelit, mogą być również stosowane suplementy witaminy D. Poziom wapnia we krwi jest zwykle monitorowany co tydzień.
Hipokalcemia poporodowa prawdopodobnie powtórzy się wraz z przyszłymi ciążami. Działania profilaktyczne u psów obejmują karmienie wysokiej jakości, zrównoważoną pod względem odżywczym i odpowiednią dietą podczas ciąży i laktacji, zapewnianie odpowiedniej ilości pokarmu i wody podczas karmienia piersią, karmienie szczeniąt dodatkowym preparatem mlekozastępczym we wczesnej fazie laktacji i pokarmem stałym po 3-4 tygodniu życia, a także analiza pierwiastkowa sierści psa – przed, w trakcie ciąży i laktacji.
Doustne suplementy wapnia nie powinny być podawane w czasie ciąży, ponieważ w rzeczywistości może to powodować a nie zapobiegać hipokalcemii po urodzeniu szczeniąt.
George M. Barrington, DVM, PhD, DACVIM, profesor, College of Veterinary Medicine, Washington State University ; Ivan W. Caple, BVSc, PhD, MACVSc, MRCVS, Dziekan, Wydział Nauk Weterynaryjnych, Weterynaryjne Centrum Kliniczne, Uniwersytet w Melbourne ; David L. Evans, BVSc, PhD, profesor nadzwyczajny, Wydział Weterynarii, University of Sydney ; Jean A. Hall, DVM, doktor, DACVIM, profesor, Wydział Nauk Biomedycznych, College of Veterinary Medicine, Oregon State University ; Katharine F. Lunn, BVMS, MS, PhD, MRCVS, DACVIM, profesor nadzwyczajny, Wydział Nauk Klinicznych, College of Veterinary Medicine, North Carolina State University ; Donald C. Sawyer, DVM, PhD, Profesor, Michigan State University ; Sharon J. Spier, DVM, doktor, DACVIM, profesor, Wydział Medycyny i Epidemiologii, Szkoła Medycyny Weterynaryjnej, University of California.
Merck Manual – Veterinary Manual http://www.merckvetmanual.com/dog-owners/metabolic-disorders-of-dogs/disorders-of-calcium-metabolism-in-dogs (dostęp 08.11.2017).
