Choroba serca u psa ma charakter przewlekły i występuje u psów dość często, niezależnie od wieku czy płci. Mogą pojawić się u osobników dorosłych i starszych, ale także u szczeniąt. W przypadku pacjentów kardiologicznych oprócz odpowiednio dopasowanego leczenia, istotne jest także prawidłowe zbilansowanie posiłków. Włączenie do diety takich składników jak kwasy omega-3, l-karnityna czy też magnez, może pomóc w ograniczeniu występowania objawów klinicznych i tym samym poprawić komfort życia naszego pupila.
CHOROBY SERCA U PSA
Schorzenia mięśnia sercowego u psów zostały podzielone na dwa główne typy:
- wrodzone – wady rozwojowe wykrywane już w wieku szczenięcym,
- nabyte – rozwijające się wraz z wiekiem, spowodowane np. infekcjami bakteryjnymi.
Przyjmuje się, że istnieją predyspozycje rasowe do poszczególnych schorzeń serca. Kardiomiopatia rozstrzeniowa u psa występuje częściej u ras psów dużych i olbrzymich (m. in. wilczarz irlandzki, nowofundland, bokser), natomiast psy ras małych (m. in. cavalier king charles spaniel, maltańczyk, lhasa apso) narażone są na niedomykalność zastawek.
Zarówno powiększone serce u psa, czyli kardiomiopatia, jak i niedomykalność zastawki u psa mogą być bardzo niebezpieczne – wszystkie te zaburzenia prowadzą do niewydolności układu krążenia. Dlatego też bardzo istotne są profilaktyczne badania oraz obserwacja pupila. Objawy choroby serca u psa, które powinny zaniepokoić opiekuna, to m. in.: suchy i dławiący kaszel, duszności, omdlenia, zasłabnięcia, sapanie oraz niechęć do aktywności. Kaszel sercowy u psa pojawia się zarówno po wysiłku, jak i nad ranem oraz w nocy podczas odpoczynku pupila.
NIEBEZPIECZNA OTYŁOŚĆ I KACHEKSJA
W żywieniu psów z chorobami serca zdecydowanie najważniejsze jest zbilansowanie posiłków w taki sposób, aby utrzymać prawidłową masę ciała czworonoga. Należy pamiętać, że na skuteczność terapii ma wpływ nie tylko otyłość, ale też i nadmierne wychudzenie.
Otyłość jest chorobą przewlekłą, która charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej. W ciągu ostatnich piętnastu lat częstotliwość występowania tego schorzenia u zwierząt wzrosła do 36%. Przyczyną otyłości, oprócz chorób takich jak np. niedoczynność tarczycy czy akromegalia, jest spożywanie przez psa nadmiernej liczby kalorii. Wielu właścicieli nie zdaje sobie sprawy, że zwierzę z nadwagą jest bardziej narażone na występowanie innych chorób. Do najpowszechniejszych z nich należy cukrzyca oraz kaszel sercowy u psa, a także inne choroby układu oddechowego lub krążenia. Zwierzęta z nadwagą szybciej się męczą, stają się apatyczne i niechętne do wysiłku fizycznego. Obserwuje się u nich przyspieszenie akcji serca, nadciśnienie tętnicze, a także zaburzenia wydalania wody i sodu z organizmu.
Kacheksja, czyli wyniszczenie to najcięższa forma niedożywienia, która występuje przy przewlekłej niewydolności serca. W jej wyniku zaburzony zostaje metabolizm, a zwierzę traci apetyt. Pies chory na serce nie chce jeść i chudnie, co prowadzi do utraty nie tylko tkanki tłuszczowej, ale także mięśni. Może to również wpłynąć na zmianę masy serca oraz upośledzenie układu odpornościowego. Zaawansowana kacheksja znacznie obniża efektywność leczenia i wpływa na obniżenie przeżywalności. Występuje ona głównie u psów z kardiomiopatią rozstrzeniową, ponieważ dochodzi u nich do nadmiernej utraty białek wraz z moczem oraz problemów z wchłanianiem składników odżywczych. Dlatego też bardzo ważne jest dbanie o smakowitość pokarmu oraz dostarczanie białka pochodzenia zwierzęcego ze względu na jego wysoką jakość. Na poprawę smakowitości psiego posiłku można wpłynąć poprzez podgrzewanie go lub „dosmaczanie” niewielką ilością dodatków wpływających na poprawę smaku i zapachu karmy np. sokiem z tuńczyka, smalcem gęsim, wywarem mięsnym (gotowanym bez kości). Można również próbować karmić psa z ręki lub podawać mniejsze porcje kilka razy dziennie.
DOBROCZYNNE KWASY OMEGA – 3
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) z rodziny n-3 odgrywają szczególną rolę w żywieniu psów. Na uwagę zasługują zwłaszcza kwasy eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA), których zawartość w organizmie psów ze schorzeniami serca znacznie spada. Organizm naszych czworonogów, podobnie jak innych ssaków, nie jest w stanie sam ich wytwarzać. Dlatego też konieczne jest dostarczanie tych kwasów wraz z pożywieniem.
Kwasy EPA i DHA pomagają przeciwdziałać wyniszczeniu kardiogennemu. Poprawiają smakowitość karmy, a także zmniejszają produkcję cytokin zapalnych – białek, które tłumią odczucie głodu i przyspieszają proces rozpadu białek mięśniowych. Dzięki temu możliwe jest poprawienie apetytu psa, a także ograniczenie utraty jego masy ciała. Kwasy tłuszczowe wchodzą również w skład błon komórkowych zapewniając prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych, co jest bardzo istotne dla pracy mięśnia sercowego. Badania wykazały również, że PUFA wykazują działanie antyarytmiczne tzn. przeciwdziałają zaburzeniom rytmu serca.
Zalecana dawka kwasów omega-3 dla pacjentów kardiologicznych to 40 mg/kg EPA i 25 mg/kg DHA. Jako źródło tych kwasów można wykorzystać m. in. olej omega-3, olej lub mączkę z kryla. Często opiekunowie decydują się na zakup oleju z wątroby dorsza, jednak w tym przypadku należy pamiętać, że zawiera on wysokie zawartości wit. A oraz wit. D i istnieje ryzyko ich przedawkowania.
SUPLEMENTACJA L-KARNITYNY
L-karnityna to organiczny związek chemiczny, który jest syntetyzowany w organizmie z dwóch aminokwasów: lizyny i metioniny. Wytwarzanie tego związku zachodzi m. in. w wątrobie, nerkach oraz mięśniach szkieletowych. Podstawową rolą l-karnityny jest udział w metabolizmie tłuszczów. Są one przez nią transportowane do mitochondriów i tam wykorzystywane do produkcji związków wysokoenergetycznych. Z tego też powodu karnityna jest bardzo istotna dla mięśnia sercowego, który ze względu na ciągłą pracę ma duże zapotrzebowanie na energię.
W przypadku zdrowych zwierząt ilość karnityny wytwarzanej przez organizm jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania. Istnieją jednak pewne wyjątki. Mowa tutaj o psach niektórych ras predysponowanych do chorób serca (np. cocker spaniel, bokser) oraz o tych, które żywione są karmami wegetariańskimi. Obniżone stężenie karnityny w organizmie występuje także u osobników chorujących na przewlekłą niewydolność nerek lub wątroby. Niedobór tego związku może prowadzić do wystąpienia kardiomiopatii rozstrzeniowej u psa.
Naturalnym źródłem l-karnityny są produkty pochodzenia zwierzęcego. Dużą zawartością tego związku cechuje się zwłaszcza surowe mięso. W przypadku psów, które na co dzień nie są żywione dietą BARF można wykorzystać suplementy w postaci tabletek. Zalecana dzienna dawka l-karnityny to 50-100 mg/kg masy ciała co 8 godzin. Efekty terapii widoczne są po 2-4 miesiącach suplementacji. Nie odnotowano skutków ubocznych stosowania karnityny, jednak jej nadmiar w organizmie może prowadzić do wystąpienia nudności, bólów brzucha lub zaburzeń mikroflory przewodu pokarmowego.
TAURYNA – SILNY ANTYOKSYDANT
Tauryna jest siarkowym aminokwasem endogennym dla psów – może być syntetyzowana przez ich organizm. Występuje między innymi w wątrobie, mięśniach i sercu. Jest bardzo silnym antyoksydantem, dzięki czemu chroni zarówno zdrowe, jak i chore serce u psa przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Ponadto wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśnia sercowego.
Problemy z wytwarzaniem wystarczającej ilości tego aminokwasu są obserwowane u niektórych ras predysponowanych do kardiomiopatii rozstrzeniowej m. in. u nowofundlandów, cocker spanieli i golden retrieverów. Niedobór tauryny może również występować u psów żywionych karmami ciężkostrawnymi (z dużą zawartością włókna) lub ubogimi w białko. Oprócz wymienionych wyżej przypadków suplementacja tauryny wskazana jest także u psów, u których choroba serca już się rozwinęła. Może to wpłynąć korzystnie na czynność lewej komory serca oraz pozwolić na zmniejszenie dawki leków przeciwko niewydolności serca.
Źródłem tauryny są produkty pochodzenia zwierzęcego. Podobnie jak w przypadku l-karnityny największa jej zawartość występuje w surowym mięsie. Gotowanie zmniejsza ilość tauryny w produkcie nawet o 75%. Na rynku dostępne są suplementy tego aminokwasu w postaci proszku, który można dosypać do karmy. Zalecana dawka tauryny u ras predysponowanych wynosi do 500 mg/kg masy ciała co 8-12 godzin.
MAGNEZ DLA PRACY SERCA I TĘTNIC
Magnez jest makroelementem, który pełni w organizmie szereg istotnych funkcji. Bierze on udział w wielu reakcjach metabolicznych oraz przewodzeniu impulsów nerwowych. Odgrywa istotną rolą w procesie skurczu i rozkurczu serca, a także wpływa na pracę mięśni tętnic.
Niedobór magnezu może prowadzić do uszkodzeń układu sercowo-naczyniowego. Niewystarczająca ilość tego pierwiastka wpływa na osłabienie kurczliwości mięśnia sercowego i rozwój arytmia serca u psa, czyli zaburzeń rytmu serca. Arytmia u psa powodować może objawy takie jak migotanie komór lub przedsionków, przedwczesne skurcze komorowe oraz częstoskurcz. Dodatkowo u pacjentów kardiologicznych niedobór magnezu może nasilać skutki uboczne leków nasercowych. Przyczyną zbyt niskiego stężenia tego makroelementu w organizmie może być nie tylko źle zbilansowana dieta, ale także problemy z wchłanianiem magnezu lub wypłukiwanie go z moczem. Dlatego też nie należy zapominać o dostarczaniu wraz z pokarmem wit. B6, która ułatwia wchłanianie magnezu, a także zwiększa jego stężenie w osoczu i erytrocytach.
Do naturalnych źródeł magnezu możemy zaliczyć mięso, jaja oraz owoce morza. Natomiast witamina B6 w największej ilości dostępna jest w drożdżach browarniczych. Do suplementacji magnezu wykorzystuje się także tlenek magnezu. Zalecana dzienna dawka to 20-40 mg/kg masy ciała.
SÓD W LECZENIU CHOROBY SERCA U PSA
Sód jest kolejnym pierwiastkiem istotnym dla psów cierpiących na choroby serca. Odpowiada on za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, reguluje gospodarkę wodną organizmu, a wraz z potasem wpływa na napięcie mięśniowe (również mięśnia sercowego).
W przypadku zwierząt zdrowych nadmiar sodu jest wydalany z organizmu. Jeśli jednak u psa rozwija się niewydolność krążenia, pierwiastek ten jest zatrzymywany w organizmie, co przyczynia się do pogłębienia choroby. Przy początkowych objawach choroby serca u psa wystarczające jest wykluczenie z diety pokarmów zawierających duże ilości sodu. Konieczne jest zrezygnowanie z przekąsek takich jak konserwy mięsne dla ludzi, żółty ser, wędliny, kabanosy. Często są one wykorzystywane przez właścicieli jako przekąska dla psa, mimo że nawet dla zdrowego czworonoga nie są one wskazane.
U psich pacjentów z kliniczną niewydolnością serca dzienne pobranie sodu nie powinno przekraczać 30 mg/kg masy ciała. Karmy z niską zawartością tego pierwiastka zazwyczaj cechują się niewielką atrakcyjnością, ponieważ to m. in. sól wpływa na ich smakowitość. Dodatkowo przy chorobach serca często pojawia się brak apetytu. Jeśli pies chory na serce nie chce jeść takiego posiłku, można spróbować zmienić karmę lub wybrać żywienie domowe, które jest bardziej atrakcyjne.
POTAS NA WZMOCNIENIE PRACY SERCA
Odpowiednie stężenie potasu w organizmie jest konieczne do prawidłowej pracy serca. Wraz z sodem reguluje on przepływ impulsów nerwowych oraz skurcze mięśnia sercowego. Dodatkowo działa ochronnie na układ krwionośny i wpływa na wydalanie sodu przez nerki, zapobiegając w ten sposób gromadzeniu się wody w organizmie. U psów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych konieczne jest regularne kontrolowanie stężenia tego pierwiastka. Niektóre leki stosowane przy chorobach układu sercowo-naczyniowego mogą wpłynąć na nadmierne wydalanie potasu lub zatrzymywanie go w organizmie.
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA U PSA TO NIE WYROK!
Zastanawiając się, jak wzmocnić serce psa, warto wziąć pod uwagę, że nie tylko leki na serce dla psa odgrywają istotną rolę w trakcie leczenia pacjentów kardiologicznych, ale i właściwe żywienie. Wartościowa dieta pomaga wzmocnić chore serce u psa, a objawy kliniczne znacznie zmniejszyć, dzięki czemu łatwiej będzie utrzymać prawidłową kondycję i tym samym pozwolić na poprawienie komfortu życia naszych pupili. Oprócz regularnych badań profilaktycznych takich jak osłuchiwanie psa czy też echo serca warto zdecydować się na kontrolę poziomu pierwiastków w organizmie. Dzięki badaniu EHAA możliwe jest określenie na podstawie próbki sierści, czy nasz pies nie wymaga suplementacji któregoś z mikro lub makroelementów, a także ustalenie dalszego postępowania dietetycznego.
FAQ
-
Jakie są objawy choroby serca u psa?
W zależności na co jest chore serce u psa, objawy mogą być inne. Do najczęstszych należą poranny i nocny kaszel sercowy u psa, duszności, sapanie i niechęć do aktywności, kaszel po wysiłku, a także omdlenia, zasłabnięcia i ogólny spadek formy organizmu.
-
Jakie są przyczyny chorób serca u psów?
Choroby serca u psa mogą być wrodzone lub nabyte. Powodem mogą być np. przebyte infekcje bakteryjne, nadmierne obciążenie psa wysiłkiem fizycznym lub otyłość. Należy także pamiętać, że są pewne rasy psów, które z natury są szczególnie narażone na problemy z sercem.
Regularne badania profilaktyczne, odpowiednie leki na serce dla psa oraz zbilansowane żywienie uzupełniające dietę we wszystkie potrzebne witaminy i minerały pomogą zadbać o zdrowie pupila. Pomocne będą badania EHAA, które określą poziom pierwiastków w organizmie i pozwolą na dobór właściwej suplementacji.
inż. zootechnik, Katarzyna Żmuda
1. Ceregrzyn M., Barszczewska B., Lechowski R. 2019. Podstawy żywienia psów i kotów. Wydawnictwo Edra Urban & Partner. Wrocław
2. Cholewiak-Górlaczyk A. 2018. Suplementacja diety w przypadku chorób serca. Animal-Expert, nr 5
3. Freeman L.M. 2010. Beneficial effects of Omega-3 fatty acids in cardiovascular diseases. Journal of Small Animal Practice, nr 51, s. 462-470
4. Garncarz M., Parzeniecka-Jaworska M. 2015. Wspomagać czy nie wspomagać – suplementy u psów z ciężką chorobą serca. Magazyn Weterynaryjny, nr 09
5. Kurosad A., Sikorska-Kopyłowicz A., Jonkisz P. 2018. Żywienie psów i kotów w chorobach serca. Magazyn Weterynaryjny, nr 01
6. Mínguez R. E. 2020. Otyłość psów i kotów. Wydawnictwo Edra Urban & Partner. Wrocław
7. Olejniczak-Pytel A. Choroby serca psów. http://www.wetkardio.pl/choroby-serca/u-psow
8. Sygocki C. Minerały i witaminy dla psa potrzebne do utrzymania pełni zdrowia. https://vetexpert.eu/blog/skladniki-mineralne-i-witaminy-czego-potrzebuje-twoj-piesdo-utrzymania-pelni-zdrowia
