Obecnie sporym problemem jest uczłowieczanie zwierząt. Często dokarmiamy nasze czworonogi w trakcie przygotowywania posiłków, a nawet zasiadamy razem z nimi przy stole. Zapominamy przy tym, że psy jako odrębny gatunek mają inne potrzeby, również żywieniowe. Wiele produktów, które można znaleźć w każdej kuchni stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia naszych pupili.
CZEKOLADA, KAKAO
Czekoladę i kakao można znaleźć niemalże w każdym domu, zwłaszcza w okresie Świąt Bożego Narodzenia, Walentynek i Wielkanocy. Dla ludzi jest to nie tylko smaczna przekąska, ale także źródło magnezu, potasu, fosforu i żelaza. W przypadku psów konieczna jest inna suplementacja tych pierwiastków, ponieważ czekolada jest dla nich trująca. Zawiera ona teobrominę – metyloksantynę, która jest bardzo wolno wydalana z organizmu. Niebezpieczne jest zarówno jednorazowe spożycie dużej ilości czekolady, jak i częste spożywanie niewielkich jej ilości. Dawka śmiertelna teobrominy wynosi 250-500 mg/kg masy ciała. Największe stężenie tej substancji występuje w gorzkiej czekoladzie i kakao. Zawartość teobrominy w wybranych produktach przedstawiono w tabeli 1.
Objawy zatrucia: zaburzenia rytmu serca, trudności z oddychaniem, niepokój, wymioty (często z krwią), biegunka, drgawki.
W niektórych przypadkach może dojść do uszkodzenia nerek, śpiączki, a nawet śmierci. Jeśli podejrzewamy, że nasz pies spożył czekoladę należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii.
Tabela 1. Zawartość teobrominy w wybranych produktach
| PRODUKT |
ZAWARTOŚĆ TEOBROMINY
(mg/g produktu) |
| kakao w proszku |
4,5-30 |
| gorzka czekolada |
12-19,6 |
| mleczna czekolada |
1,5-2 |
| biała czekolada |
0,009-0,035 |
KSYLITOL
Ksylitol to naturalny słodzik pozyskiwany z kory brzozy. Zawiera on 40% mniej kalorii niż zwykły cukier (sacharoza) i posiada niższy indeks glikemiczny. Z tego względu jest polecany osobom odchudzającym się i chorym na cukrzycę. Ksylitol jest bardzo szybko wchłaniany przez układ krwionośny psów i stymuluje trzustkę do wydzielania insuliny – hormonu obniżającego poziom glukozy we krwi. Spożycie przez psa ksylitolu w dawce ponad 0,1g/kg masy ciała może doprowadzić do hipoglikemii, która zagraża jego życiu. Ponadto może dojść do uszkodzenia wątroby. Słodzik ten możemy spotkać w wielu produktach np. gumach do żucia, ciastkach, cukierkach, płynach do płukania ust, pastach do zębów. Należy bardzo uważnie czytać etykiety, ponieważ często występuje on pod nazwą „cukier brzozowy” lub „E967”.
Objawy zatrucia: wymioty, osłabienie, ataksja (zaburzenia koordynacji ruchowej), zapaść, śpiączka.
WINOGRONA I RODZYNKI
Zagrożenie dla psów stanowią nie tylko świeże winogrona, ale także suszone – rodzynki. Wciąż nie stwierdzono, która substancja w nich zawarta jest trująca. U jednych psów pobranie nawet kilkuset gramów tych owoców nie wywołuje żadnych objawów, a u innych po zjedzeniu kilku gram może dojść do śmierci. Za najniższą dawkę toksyczną przyjęto 2,8 g rodzynek oraz 19,6 g winogron/kg masy ciała. W wyniku zatrucia może dojść do ostrej niewydolności nerek.
Objawy zatrucia: wymioty (często z kawałkami winogron/rodzynek), apatia, biegunka, brak apetytu, zmniejszenie ilości wydalanego moczu lub bezmocz.
AWOKADO
Awokado jest bogatym źródłem potasu, czyli pierwiastka regulującego ciśnienie krwi. Niestety nie można go wykorzystać w żywieniu psów, ponieważ jest dla nich toksyczne. Co ciekawe niebezpieczny jest nie sam owoc, ale środek grzybobójczy wykorzystywany przy jego uprawie – persin. Znajduje się on zarówno w owocach, jak i w liściach awokado. Powoduje on trudności w usuwaniu wody z organizmu, co może skutkować obrzękiem płuc, a także niewydolnością krążeniową, wynikającą z gromadzenia się płynu wokół serca.
Objawy zatrucia: podrażnienie przewodu pokarmowego, biegunka, wymioty, zaburzenia oddychania.
CYTRUSY
Owoce cytrusowe to kolejne przekąski, których lepiej unikać w żywieniu psów. Zawierają one psoralen oraz olejki eteryczne, które podrażniają błony śluzowe. Cytrusy spożyte w większych ilościach mogą prowadzić do wystąpienia zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
Objawy zatrucia: podrażnienie błony śluzowej nosa i oczu, wymioty, biegunka, apatia.
PESTKI OWOCÓW
Pestki owoców takich jak jabłka, brzoskwinie, morele czy wiśnie stanowią zagrożenie dla psów z dwóch powodów. Po pierwsze, połknięte w całości mogą doprowadzić do niedrożności jelit. Po drugie, zawierają związek, z którego powstaje cyjanowodór. Do zatrucia dochodzi w wyniku połknięcia uszkodzonych pestek lub rozgryzienia ich.
Objawy zatrucia: ślinotok, wymioty, trudności z oddychaniem, drgawki, zapaść, migdałowy zapach wydychanego powietrza.
CEBULA, CZOSNEK, SZCZYPIOREK, POR
Rośliny należące do rodzaju Allium m. in. cebula, czosnek, szczypiorek i por są toksyczne dla psów ze względu na zawartość dwusiarczków. Uszkadzają one erytrocyty i powodują denaturację hemoglobiny. W ten sposób doprowadzają do upośledzenia transportu tlenu przez krew. Obróbka termiczna nie neutralizuje toksyn zawartych w tych roślinach – są one niebezpieczne zarówno w postaci surowej, gotowanej jak i suszonej. Dawki toksyczne to 5-10 g/kg masy ciała w przypadku cebuli i 5 g/kg masy ciała (codziennie przez 7 dni) w przypadku czosnku.
Objawy zatrucia: niedokrwistość hemolityczna, wymioty i biegunka, bladość błon śluzowych, apatia, duszność.
SZCZAW, RABARBAR, SZPINAK
Szczaw, rabarbar oraz szpinak charakteryzują się dużą zawartością kwasu szczawiowego. Kwas ten przyczynia się do mniejszego wykorzystania składników mineralnych dostarczanych wraz z pokarmem. Jego szkodliwe działanie polega głównie na wiązaniu wapnia i magnezu. Nadmierne spożycie produktów zawierających kwas szczawiowy może prowadzić do wytrącania się kamieni szczawianowo-wapniowych, a w konsekwencji do wystąpienia kamicy nerkowej oraz niewydolności nerek.
ZIEMNIAKI
Gotowane ziemniaki nie stanowią zagrożenia dla psów. Problemem są ziemniaki surowe, a zwłaszcza zielone i kiełkujące. W zielonej skórce i młodych pędach ziemniaków gromadzi się toksyczna solanina. Podrażnia ona błonę śluzową przewodu pokarmowego i wywołuje stan zapalny.
Objawy zatrucia: ślinotok, wymioty, biegunka
ORZECHY MAKADAMIA
Orzechy makadamia nie są zbyt popularne w Polsce. Można jednak znaleźć je w ciastkach i innych słodyczach. Substancja toksyczna występująca w tych orzechach to glikozydy cyjanogenne. Objawy kliniczne zatrucia obserwowane są już po spożyciu 0,7g orzechów/kg masy ciała psa. Jednak najczęściej ustępują one samoistnie po dwóch dniach.
Objawy zatrucia: wymioty, podwyższona temperatura ciała, zaburzenia poruszania się, drgawki.
GRZYBY
Grzyby są ciężkostrawne zarówno dla ludzi jak i psów. Gatunki powszechnie uznawane za jadalne mogą spowodować u psów niestrawność oraz biegunkę. Dodatkowo pies przyzwyczajony do smaku grzybów może spróbować podjadać je na spacerze. Istnieje wtedy ryzyko, że trafi na trujący gatunek.
Objawy zatrucia: ślinotok, drgawki, bolesność brzucha, wymioty.
ALKOHOL
Do zatrucia alkoholem może dojść nie tylko w wyniku spożycia napojów alkoholowych, ale także fermentujących jabłek lub surowego ciasta drożdżowego. W wyrastającym cieście drożdżowym zachodzi proces fermentacji, w wyniku którego powstaje etanol (alkohol). Po spożyciu etanol bardzo szybko wchłania się w organizmie i wywołuje objawy zatrucia. Dawka toksyczna jest kwestią indywidualną – każde spożycie alkoholu jest ryzykowne.
Objawy zatrucia: zmiana zachowania, zaburzenia poruszania się, osłabienie odruchów, podniecenie lub depresja, trudności w oddychaniu, utrata przytomności, zatrzymanie akcji serca.
MLEKO I PRODUKTY MLECZNE
Mleko i produkty mleczne zawierają laktozę – tak zwany cukier mleczny, który jest rozkładany w jelicie cienkim przez laktazę. Laktaza jest enzymem, którego aktywność stopniowo zanika około 6-8 tygodnia życia. Na skutek tego organizm traci zdolność efektywnego trawienia laktozy, a spożycie mleka lub jego przetworów prowadzi do niestrawności pokarmowej, biegunek i wzdęć. Warto również pamiętać, że produkty mleczne zawierają znaczne ilości tłuszczu i ich nadmiar może przyczyniać się do występowania nadwagi i otyłości. Dlatego też zaleca się unikanie nabiału w diecie psów.
KOŚCI PODDANE OBRÓBCE TERMICZNEJ
Kości są bardzo kontrowersyjnym produktem w żywieniu psów. Ich stosowanie jest zasadne tylko i wyłącznie w przypadku psów żywionych dietą BARF lub innymi dietami ewolucyjnymi. Co więcej, kości te muszą być surowe i otoczone sporą warstwą mięsa. Tylko wtedy nie stanowią zagrożenia dla psa. Kości poddane obróbce termicznej (gotowane, smażone, wędzone) zmieniają swoją strukturę – stają się twarde i kruche. Ich ostre odłamki mogą doprowadzić do perforacji przełyku, żołądka lub jelit. Takie samo niebezpieczeństwo wiąże się z zastosowaniem kości pozbawionych mięsa. Kolejnym zagrożeniem jest zaczopowanie jelit przez masę kałową wymieszaną z masą kostną. Dotyczy to nie tylko psów żywionych dietą BARF (źle zbilansowaną dawka pokarmowa), ale także czworonogów żywionych karmami przemysłowymi, które otrzymały od opiekuna „przysmak” w postaci kości np. pozostałych po obiedzie. Warto też wspomnieć o kościach dostępnych w sklepach zoologicznych. Mimo polecania przez sprzedawców nie są to odpowiednie gryzaki dla żadnego psa. Kości te są „gołe” i niejednokrotnie poddane obróbce termicznej. Kupując taką kość dla naszego pupila ryzykujemy uszkodzeniem jego zębów, perforacją przewodu pokarmowego, a także zaczopowaniem jelit.
KAWA I HERBATA
Zarówno kawa jak i herbata zawierają w sobie kofeinę. Jest to substancja, która nasila toksyczne działanie teobrominy i może doprowadzić do zatrucia. Dawka toksyczna kofeiny to 150 mg/kg masy ciała psa. Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się po 1-2 godzinach od spożycia. Zawartość kofeiny w wybranych produktach przedstawiono w tabeli 2.
Objawy zatrucia: niepokój, nadpobudliwość, wymioty, podwyższenie tętna, zwiększona liczba oddechów, podwyższenie temperatury ciała, zaburzenia rytmu serca.
Tabela 2. Zawartość kofeiny w wybranych produktach
| PRODUKT |
ZAWARTOŚĆ KOFEINY (mg) |
| filiżanka palonej kawy (150 ml) |
85 |
| filiżanka kawy rozpuszczalnej (150 ml) |
60 |
| filiżanka kawy bezkofeinowej (150 ml) |
3 |
| filiżanka parzonej herbaty (150 ml) |
30 |
| filiżanka herbaty instant (150 ml) |
20 |
| filiżanka kakao (150 ml) |
4 |
SÓL
Nadmiar soli w posiłkach może doprowadzić do rozregulowania gospodarki wodnej organizmu, zaburzeń metabolicznych, a także niewydolności nerek. Psy często dokarmiane są wędlinami, kiełbasami, parówkami i serem żółtym. Ich opiekunowie zapominają (lub nie są świadomi), że w ten sposób dostarczają pupilom nie tylko nadprogramowe kalorie, ale także duże ilości soli.
Objawy zatrucia: wzmożone pragnienie, ślinotok, zwiększone oddawanie moczu, niewydolność nerek.
PODSUMOWANIE
Żywiąc nasze psy musimy pamiętać, że jako odrębny gatunek mają inne potrzeby niż ludzie. Czasem to, co dobre dla nas, może okazać się dla nich niebezpieczne. Warto pamiętać, które produkty są trujące dla psów i unikać ich stosowania w psiej diecie. Jeśli koniecznie chcemy podzielić się z pupilem jakimś smakołykiem możemy podać mu kawałek gotowanego lub suszonego mięsa (bez soli i przypraw), owoce (np. jabłka – bez pestek, maliny, banany, truskawki) lub warzywa (gotowane bataty, marchewkę, pietruszkę).
inż. zootechnik, Katarzyna Żmuda
1.Ceregrzyn M., Barszczewska B., Lechowski R. 2019. Podstawy żywienia psów i kotów. Wydawnictwo Edra Urban & Partner. Wrocław
2.Cholewiak-Górlaczyk A. 2020. Nie dla psa (i kota) kiełbasa, czyli jak zdrowo karmić swojego zwierzaka. Wydawnictwo Otwarte. Kraków
3.Cortinovis C., Caloni F. 2016. Household Food Items Toxic to Dogs and Cats. Frontiers in Veterinary Science, nr 3
4.Jank M., Wilczak J. 2011. Jak żywić psa. Zdrowa dieta, smakołyki, przygotowanie karmy. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa
5.Kovalkovičová N., Šutiaková I., Pistl J., Šutiak V. 2009. Some food toxic for pets. Interdisciplinary Toxicology, nr 2(3), s. 169-176
6.Mirowski A. 2013. Warzywa i owoce w żywieniu psów i kotów. Część II. Życie Weterynaryjne, nr 88(3), s. 207-209
7.Sapierzyński R., Wojtczak M., Filich M. 2018. Zatrucie winogronami i rodzynkami u psów. Życie Weterynaryjne, nr 93(6), s. 411-413
